1. تکامل تدریجی مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM)

متخصصان معماری، مهندسی و ساخت‌وساز (AEC) با استفاده از BIM به فرآیندهای هوشمند مبتنی بر مدل‌های سه‌بعدی، درک عمیق از روند ساخت‌وساز و ابزاری برای برنامه‌ریزی، طراحی، ساخت و مدیریت مؤثر ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها دسترسی می‌یابند. BIM در مرحله بعدی تکامل نیاز به اتخاذ و پیاده‌سازی رویکرد تولید هدف دارد که هماهنگی و بهینه‌سازی کل فرآیندهای طراحی، ساخت و عملیات را ممکن می‌سازد. این رویکرد باعث پیش‌بینی اطلاعات و داده‌ها و هماهنگی مؤثر و یکپارچه می‌شود.

این رویکرد نه‌تنها برنامه‌ریزی سه‌بعدی و چهاربعدی (زمان) را ممکن می‌سازد که امکان برنامه‌ریزی پنج بعدی، شش بعدی، هفت بعدی و هست بعدی را نیز به‌منظور حل مشکل، بهبود عملیات از بیلت، پایداری و ایمنی می‌شود. در حقیقت 78 درصد از تولیدکنندگان بر این باور هستند که BIM آینده اطلاعات پروژه را شکل می‌دهد.

در همین ارتباط قبلا در یادداشتی مجزا به تفصیل در این خصوص پرداختم که پیشنهاد میکنم این یادداشت را مطالعه بفرمایید.

2. نرم‌افزار مدیریت پروژه

مدیریت لحظه‌ای پروژه باعث بهبود و بهینه‌سازی ارکان اصلی یک پروژه ساخت‌وساز می‌شود. نرم‌افزار مدیریت پروژه نقشی حیاتی در فرآیندهای ساخت ایفا می‌کند. این نرم‌افزار، تصمیم‌گیری مبتنی بر داده را در صنعتی که 95 درصد از داده‌ها رها می‌شوند و یا اصلاً جمع‌آوری نمی‌شوند، ممکن می‌سازد. نرم‌افزار مدیریت پروژه باعث افزایش هر چه بیشتر شفافیت، پاسخگویی در قبال مسؤولیت و بهره‌وری می‌شود.این گزینه یک‌راه حل عالی برای مقابله با سرریز هزینه‌ها (80 درصد) و بهره‌وری کم (30 درصد) محسوب می‌شود.

3. تکنولوژی رباتیک

در مورد وظایف تکرارشونده، علم رباتیک باعث بهبود بهره‌وری تا ده برابر در فرآیندهای ساخت‌وساز می‌شود. با استفاده از ربات‌ها می‌توان انتظار داشت که کارها در کارگاه ساختمانی سریع‌تر، ارزان‌تر و با هزینه کمتری انجام شوند. تکنولوژی رباتیک راه طولانی در پیش دارد و انتظار می‌رود که استفاده از آن در چهار سال آینده 1.8 برابر شود.

4. چاپگرهای سه‌بعدی

در حال حاضر پیش‌بینی می‌شود که استفاده از چاپگرهای سه‌بعدی در صنعت ساخت‌وساز در مغازه‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی گسترش یابد. باوجود هزینه‌های هنگفت در گذشته، محققان تکنیک‌های چاپ سه‌بعدی یا تولید فزاینده در ساخت‌وساز را اصلاح کردند. چاپ سه‌بعدی، به تولید اتوماتیک آبجکت¬های فیزیکی به روش لایه به لایه و معمولاً از طریق ماشینی که تحت کنترل یک کامپیوتر است، گفته می‌شود. این فناوری باوجود مواد انعطاف‌پذیر، آزادی در طراحی و توانایی ساخت ساختارهایی با طراحی پیچیده موجب تحول صنعت ساخت‌وساز می‌شود. لازمه گسترش این تکنولوژی، پذیرفتن آن توسط صنعت است.

5. واقعیت مجازی

تصور کنید که می‌توانید به‌صورت مجازی در کارگاه ساختمانی مثلاً یک مجتمع کاشانه‌ای بلندمرتبه راه بروید. واقعیت مجازی (VR) موجب می‌شود معماری را به نحوی تجربه کنید که قبلاً هرگز ممکن نبوده است. در صنعت ساخت‌وساز VR، به سازندگان این امکان را می‌دهد که ایده‌های معماری را قبل از هرگونه سرمایه‌گذاری با مشتریان مطرح کنند. علاوه بر این واقعیت مجازی ریسک را کاهش و فروش را افزایش می‌دهد. علاوه بر تأثیر واقعیت مجازی بر طراحی و معماری، این تکنولوژی موجب بهبود ایمنی می‌شود. از طریق شبیه‌سازی می‌توان به کارگران آموزش داد که چگونه به نحوی ایمن با ماشین‌آلات کار کنند. علاوه بر این مورد، بهره‌وری نیز افزایش می‌یابد.

6. واقعیت افزوده و واقعیت ترکیبی

با اینکه در فواید واقعیت مجازی شکی وجود ندارد اما واقعیت افزوده (AR) و واقعیت ترکیبی (MR) قطعاً فواید بیشتری برای آن دسته از افرادی که در صنعت ساخت‌وساز فعلیت می‌کنند، به همراه دارد. همچنان که تمرکز ساخت‌وساز روزبه‌روز بر داده بیشتر می‌شود، واقعیت افزوده هم درک ما از اطلاعات و داده‌ها را افزایش می‌دهد. علاوه بر اینکه می‌توانید دنیای واقعی را تصویرسازی کنید، همچنین می‌توانید چیزهایی را به آن بیفزایید. برای شرکت‌های ساخت‌وسازی که روی BIM سرمایه‌گذاری کرده‌اند، رو کردن به واقعیت ترکیبی در گام بعد منطقی خواهد بود. واقعیت ترکیبی، تکنولوژی ادغام دنیای واقعی با واقعیت مجازی از طریق تکنولوژی غرق کننده است. واقعیت ترکیبی این امکان را به شما می‌دهد که محیط واقعی را از طریق داده‌های هولوگرافی حاصل از مدل سه‌بعدی ببینید. در حقیقت AR و MR هر دو یک تحول در صنعت ساخت‌وساز ایجاد کرده‌اند زیرا این امکان را به سازنده می‌دهند که پروژه خود را قبل از شروع هرگونه فعالیت فیزیکی طراحی و مشاهده کنند. درنهایت باید به این موضع اشاره کرد که واقعیت افزوده ریسک ناشی از بروز خطا را کاهش می‌دهد.

بااینکه از ظهور واقعیت مجازی تنها چند سال می‌گذرد اما انتظار می‌رود که با پیدایش تکنولوژی جدیدی به اسم واقعیت افزوده و با توجه به مزایا و کاربردهای آن به‌زودی از چرخه تکنولوژی‌های روز خارج شود. واقعیت افزوده علاوه بر شبیه‌سازی دنیای واقعی به‌واسطه لنز دوربین، فرصت‌های متعددی را در صنعت ساخت‌وساز فراهم می‌آورد. بااینکه نمی‌توان این تکنولوژی را کم‌هزینه دانست اما می‌توان گفت که شرکت‌های ساختمانی پیشرو در استفاده از آن، گام مهمی و متحول کننده‌ای در راستای برنامه‌ریزی و ساخت پروژه‌ها برمی‌دارند. بدون شک در سال‌های آینده شاهد رشد این تکنولوژی خواهیم بود. بدین طریق می‌توانیم برنامه‌ریزی‌های مرتبط با کارگاه ساختمانی را قبل از شروع هرگونه عملیاتی انجام دهیم.

7. ساخت‌وساز مدولار

در این روش از ساخت‌وساز که به اسم ساخت برون سایتی هم شناخته می‌شود، المان‌های ساختمانی در جایی خارج از کارگاه ساختمانی تولید و سپس بدون افت کیفیت به محل موردنظر منتقل می‌شود. ساخت‌وساز مدولار غالباً برای ساخت کمپ‌ها، کلاس‌های درس، ساختمان‌های نظامی و تأسیسات صنعتی استفاده می‌شود. از این روش بیشتر در مناطق روستایی یا دورافتاده استفاده می‌شود. این روش به دلیل سرعت زیاد و مقرون‌به‌صرفه بودن، گزینه خوبی برای ساخت ساختمان‌های موقت محسوب می‌شود. در برخی موارد ساخت‌وساز به این روش سرعت کار را تا 65 برابر افزایش می‌دهد.

8. هواپیماهای بدون سرنشین

هواپیماهای بدون سرنشین یا کنترل از راه دور مزایای متعددی برای صنعت ساخت‌وساز به همراه دارند. بیشترین کاربرد این هواپیماها در نقشه‌برداری کارگاه ساختمانی است. استفاده از این تکنولوژی موجب صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های مرتبط یا نقشه‌برداری می‌شود. مهم‌تر از همه این هواپیماها امکان نظارت و کنترل سایت، تهیه گزارش از روند پروژه و پیگیری هرگونه اختلال را برای شرکت‌های ساختمانی فراهم می‌کنند. این تکنولوژی به‌سرعت پیش‌رونده دقت داده‌ها را افزایش می‌دهد.

9. تکامل تدریجی نیروی کار

با پیشرفت تکنولوژی، نیروی کار نیز تکامل می‌یابد و توانمندتر می‌شود. برای اطمینان از تداوم این روند باید اطلاعات از نسلی به نسل بعد از طریق آموزش‌هایی در خصوص داده و تکنولوژی منتقل شود. گسترش استفاده از تلفن همراه، هوش مصنوعی (AI)، یادگیری ماشین (ML) و اینترنت اشیا (LOT) همگی موجب دسترسی به اطلاعات با هزینه کمتر، در هر مکان و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر می‌شوند. برای باقی ماندن در میدان رقابت، شرکت‌های ساختمانی باید از این تکنولوژی‌ها استفاده کنند و افرادی را استخدام کنند که درک کافی از تکنولوژی برای استفاده از نرم‌افزار مدیریت پروژه داشته باشند همه این‌ها باعث می‌شود که اعضای تیم عملکرد هماهنگی با یکدیگر داشته باشند. البته همگام با توانمندتر شدن نیروی کاری باید با استفاده از ربات‌ها شکاف‌های موجود را پر کرد.

10. ساخت‌وساز ناب

ساخت‌وساز ناب خود را در صنعتی که بودجه، چارچوب زمانی و ایمنی همگی عوامل مهمی هستند، نشان می‌دهد. هدف چیست؟ هدف به حداکثر رساندن مزایا برای مشتری و به حداقل رساندن ضایعات است. برای تحقق این هدف لازم است که همه ذینفعان شامل مالک، معمار، مهندس، پیمانکار کل، مدیر پروژه، پیمانکار جزء و تأمین‌کنندگان، با هم همکاری کنند تا نیروی کار، تجهیزات و مصالح اضافه حذف شوند. 

11- تکنولوژی فضای ابری و موبایل

با نگاهی به چند سال گذشته می‌توان این‌گونه گفت که اغلب افراد به‌سختی قادر به تعریف سیستم‌عامل ابری بودند و یا اصلاً قادر به این کار نبودند. امروزه تقریباً با تمام دستگاه‌های تلفن همراه می‌توان از تکنولوژی فضای ابری استفاده کرد. نرم‌افزارهای ابری در هر کجا و در هر زمان در دسترس هستند. از این قابلیت در هر مکانی که امکان اتصال به اینترنت وجود داشته باشد، می‌توان بهره برد. در سال‌های آینده شرکت‌ها و افراد فعال در صنعت ساخت‌وساز برای باقی ماندن در میدان رقابت مجبور خواهند شد این تکنولوژی را یکی از اولویت‌های خود بدانند.

12- تکنولوژی گجت¬های پوشیدنی

این تکنولوژی ممکن است در نظر بسیاری از مدیران ساخت جدی تلقی نشود. بااین‌وجود روزی فرا خواهد رسید که از عینک‌های گوگل استفاده خواهیم کرد حتی شاهد استفاده از بازوبندهایی برای بازیکنان فوتبال خواهیم بود که قادرند بازیکن را به مربی ارتباط دهند. با این همه گجت¬های پوشیدنی برای کارگاه‌های ساختمانی ترندی جدید و در حال ظهور است. در این صنعت، گجت¬های پوشیدنی کمک می‌کنند که ایمنی کارگران حفظ شود. به‌جای دنبال کردن و درگیری دائمی با دستورالعمل‌ها می‌توان با تکنولوژی صحبت کرد. این تکنولوژی امکان پیگیری حوادثی که برای کارگران اتفاق می‌افتد را فراهم می‌کند.

13- ساخت‌وساز سبز

در سال 2018 ساخت و سبز توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است؛ بنابراین مدیران ساخت و پیمانکاران مجبور خواهند بود که شیوه کاری خود را تغییر دهند و مجوزهای جدیدی را برای اثبات عملکردشان با توجه به مفهوم ساخت‌وساز اخذ کنند. مهم‌ترین گواهینامه، LEED است که به‌عنوان نماد جهانی پایداری به سازندگان و پیمانکاران تعلق می‌گیرد.

14- گرایش بیشتر به سمت بازسازی و نوسازی

در آینده شاهد افزایش ساخت‌وساز در حومه شهرها و نه در مراکز شهرها خواهیم بود. بااین‌حال بسیاری از ساختمان‌های قدیمی موجود نیاز به بازسازی خواهد داشت.

15- ساخت و طراحی ساختمان‌های چندمنظوره

در آینده شاهد گرایش مالکان به ساخت سازه‌های چندکاربره به‌منظور حذف برخی از ریسک‌ها خواهیم بود.

16- تکنیک¬های مؤثرتر مدیریت ساختبرای کاهش اثر جنبه‌های منفی بازار

سال 2018، زمان خوبی برای ساخت‌وساز است اما حداقل چهار عامل وجود دارد که بر هزینه‌های ساخت‌وساز اثر می‌گذارند: انرژی، مصالح وارداتی، رقابت کارمندان و میران سود. بدیهی است شرکت‌های ساخت‌وسازی که از مدیران بهتری در جهت مدیریت ساخت کمک می‌گیرند، در این شرایط موفق‌تر خواهند بود.

17- اینترنت اشیا (IOT)

گوشی‌های هوشمند، GPS، فضای ابری و نرم‌افزار به‌عنوان یک سرویس. به نظر می‌رسد پیمانکاران و سازندگان به‌منظور تطابق خود با روند سریع صنعت ساخت‌وساز باید با ابزار جدید ارتباط برقرار کنند. بااین‌حال آنلاین بودن به معنای اضافه کردن یا دنبال کردن موارد بیشتر نیست. در حقیقت هدف، افزایش بهره‌وری با استفاده از ابزارهای جدید است. همکاری، به اشتراک‌گذاری عکس‌ها، اسناد، داده‌ها، لجستیک، لیست موجودی‌ها، پیگیری در زمان، وسایل نقلیه کنترل از راه دور و ... ازجمله مواردی هستند که سازندگان بیشترین استفاده را از آن‌ها می‌کنند و این در حالی است که تکنولوژی‌های ساخت همچنان در حال پیشرفت هستند. با استفاده از تکنولوژی VR می‌توان یک پروژه را قبل از شروع در کارگاه ساختمانی، شبیه‌سازی کرد و آن را به مشتریان نشان داد. در حال حاضر هر چیزی به اینترنت متصل است و بدین شکل پروژه‌های ما به نحوی دیجیتالیزه می‌شوند که تقریباً به کاغذ دیگر نیازی نخواهیم داشت. گوشی‌های هوشمند قدرتمند، تبلت¬ها و دیگر وسایل قابل‌حمل، ارتباطات را در آینده بهبود خواهند بخشید.

18- توجه به انعطاف‌پذیری

پس از مواجهه با تعدد طوفان‌ها، امواج گرما، امواج سرما، سیل‌ها، گردبادها و آتش‌سوزی‌ها در سال گذشته؛ انعطاف‌پذیری در سال 2018 تبدیل به یکی از شاخص‌های صنعت ساخت‌وساز شد.

19- افزایش هزینه مصالح

یکی دیگر از ترندهای صنعت ساخت‌وساز افزایش قیمت مصالح است و پیش‌بینی می‌شود که هزینه آهن و فولاد بین 5 تا 6 درصد در سال‌های اخیر افزایش‌یافته است. آمار حاکی از آن است که هزینه لوازم بهداشتی، آسفالت و مصالح سقف سازی هم رو به افزایش است. این احتمال وجود دارد که افزایش هزینه‌ها، شرکت‌های ساختمانی را متمایل به مفهوم سازگار با محیط‌زیست کند و در نتیجه شرکت‌ها به دنبال راهی برای جبران هزینه‌ها خواهند بود. یکی از این راه‌ها بازیافت مصالح ساختمانی است. هزینه موارد دیگری همچون مس، آلومینیوم و سوخت دیزل نیز رو به افزایش است.